Kolonializmy

Wśród rycin z kolekcji królewskiej znaleźć można wizerunki Polaka i Mieszczanina z Aleppo. Podobieństwo strojów każe myśleć – wbrew podręcznikowej wizji historii – o pokrewieństwie tożsamości, o definiujących ją hybrydycznych wpływach i o kolonialnej ramie towarzyszącej polskiemu widzeniu i opisywaniu świata, a równocześnie widzeniu i opisywaniu Polski przez obcych – przejściu w XVIII wieku od roli kolonizatora do bycia kolonizowanym.

Pragnienie opisywania i porządkowania świata, nazwania go i sklasyfikowania, jest ważnym elementem oświeceniowej wyobraźni. Równocześnie widać wyraźnie, jak bardzo niejasny jest podział na to, co typowe (normalne) i to, co przekracza normę (patologiczne), jak łatwo to, co inne, podlega wykluczeniu lub fetyszyzacji. Jednocześnie pokazanie relacji między pozornie odległymi obrazami, rzeczami i tożsamościami jest elementem tworzenia historii uniwersalnej: opartej na podobieństwach, nie na różnicach, na fundamencie wspólnych wartości. Definiowanej w opozycji do tego, co partykularne, lokalne i jednostkowe.

Porządkowanie świata jest równocześnie procesem produkcji wiedzy. Jej skutkiem ubocznym jest pojawienie się tego, co tę wiedzę imituje – lustra odbijającego nasze wyobrażenia i uprzedzenia.