Rewolucje

Rewolucja to centralne wydarzenie Oświecenia, doskonale ukazujące jego sprzeczności. Rewolucja jest świętem i traumą przekształcającą relacje władzy i wiedzy, dzikim i irracjonalnym finałem epoki rozumu; równocześnie początkiem nowoczesnego, laickiego, rozumienia sfery publicznej. Jest również archiwum gestów i obrazów, które powracają jako rama wszelkich rewolucyjnych momentów.

W kolekcji Gabinetu Rycin znajduje się obszerny zbiór karykatur z okresu rewolucji francuskiej zbieranych i przesyłanych królowi na bieżąco z Paryża. Produkowane z myślą o masowym i niewyrobionym odbiorcy po to, by radykalizować i kształtować polityczne postawy, są graficznym odpowiednikiem protestu, antyklerykalną Biblią pauperum zyskującego podmiotowość i samoświadomość ludu, głosem wykluczonych. Pojawienie się karykatury i satyry politycznej wiąże się również z upadkiem cenzury i narodzinami nowoczesnej prasy, kamieniami milowymi w rozwoju wolności słowa i demokracji.

W zainteresowaniu Stanisława Augusta tym, co aktualne, doszukać się można nowoczesnego wymiaru jego kolekcjonerstwa. W marginalizowanej estetycznie karykaturze dostrzega on nowoczesne medium „produkujące polityczność”, źródło rozumienia dokonujących się przemian. Równocześnie zbiór ten pozostaje dla króla obrazem możliwej przyszłości, a także dowodem na radykalną różnicę perspektyw pomiędzy francuską oddolną rewolucją oświeceniową a odgórnie realizowaną w Polsce.